Złogi żółciowe – kamica a właściwa dieta

  • Alicja
  • 30 czerwca 2017
  • 1
mężczyzna z bólem brzucha

Złogi żółciowe potocznie określane przez pacjentów mianem „kamieni w woreczku żółciowym”, są częstym schorzeniem układu pokarmowego. U kobiet kamica żółciowa występuje częściej niż u mężczyzn (3:1). Szacuje się, że schorzenie to dotyka 15-18% osób dorosłych w Polsce. Częstość występowania kamicy wzrasta z wiekiem.

Przyczyny powstawania złogów żółciowych

Przyczyny rozwoju kamicy żółciowej są różnorodne, poczynając od predyspozycji genetycznych, przez wahania składu żółci, zmienną kurczliwość pęcherzyka żółciowego, zakażenia dróg żółciowych, czynniki stymulujące lub hamujące tworzenie żółci, aż po choroby jelit, choroby hematologiczne oraz błędy dietetyczne. Patomechanizm powstawania kamieni żółciowych jest złożony i różni się zasadniczo w zależności od typu złogów. Uwzględniając skład kamieni żółciowych, wyróżniamy kamienie cholesterolowe, barwnikowe brązowe oraz barwnikowe czarne. Stąd też rozróżniamy dwa główne typy kamicy żółciowej: kamicę cholesterolową i kamicę barwnikową. Złogi powstające w drogach żółciowych złożone są głównie z cholesterolu, barwników żółciowych, fosfolipidów, soli kwasów żółciowych i soli wapnia. Podstawowym elementem mechanizmu powstawania złogów cholesterolowych są przemiany cholesterolu, składnika wszystkich kamieni żółciowych. Czynniki sprzyjające jego wytrącaniu z żółci wpływają bezpośrednio na ich powstawanie. Żółć składa się, poza cholesterolem, z kwasów żółciowych i lecytyny. W przypadku właściwego stosunku tych składników, cholesterol rozpuszcza się w żółci, która przez drogi żółciowe dostaje się do dwunastnicy. W przypadku nieprawidłowego składu żółci kryształki cholesterolu łączą się z solami wapnia i powstają złogi w pęcherzyku żółciowym lub drogach żółciowych.

Objawy kamicy pęcherzyka żółciowego

Charakterystycznym objawem kamicy pęcherzyka żółciowego jest tzw. kolka żółciowa – gwałtowny ból zlokalizowany w dołku podsercowym lub prawym podżebrzu promieniujący do prawej łopatki. Napad kolki występuje najczęściej w kilka godzin po spożyciu tłustych lub ciężko strawnych potraw i jest spowodowany rozciąganiem ściany pęcherzyka żółciowego na tle zastoju żółci. Kolkę żółciową mogą także spowodować silne emocje, przeżycia psychiczne czy wysiłek fizyczny. Oprócz silnego bólu w czasie napadu kolki żółciowej mogą występować nudności i wymioty nie dające ulgi oraz wzdęcia brzucha. Pamiętać należy, że skala objawów występujących w kamicy żółciowej jest dość duża i u większości chorych dolegliwości mogą być niewielkie lub też nie występować wcale.

Nadwaga, dieta i odchudzanie a kamica żółciowa

Powszechnie uważa się, że otyłość i nadwaga są czynnikami sprzyjającymi współwystępowaniu kamicy. Nadmierna ilość cukru, słodyczy, miodu w diecie oraz zbyt mała ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych powoduje zmniejszenie ilości lecytyny w żółci i pogarsza rozpuszczanie w niej cholesterolu. Ponadto nadmiar tłuszczów zwierzęcych w diecie czy nieregularne spożywanie posiłków, które są bodźcem wpływającym na obkurczanie pęcherzyka żółciowego, sprzyjają rozwojowi kamicy żółciowej. Wykazano, że osoby z kamicą mają tendencję do pomijania wieczornego posiłku i dłuższego snu, co jest związane z zastojem żółci w pęcherzyku żółciowym przy długich odstępach między posiłkami. Zwraca uwagę fakt, że stosowanie diet bardzo małokalorycznych (very low calories diet – VLCD) u znacznego odsetka odchudzających się może doprowadzić do wytworzenia się w krótkim czasie kamieni żółciowych. Wykazano, że ryzyko wytworzenia kamieni jest proporcjonalne do stopnia utraty wagi ciała i zdecydowanie wzrasta przy utracie wagi powyżej 1,5 kg/tydzień. Wynika to między innymi z zastoju żółci w pęcherzyku z powodu znacznego niedoboru tłuszczów w pożywieniu. Dochodzi wówczas do zmian na poziomie komórkowym, czego konsekwencją jest powstawanie kryształów cholesterolu. Zatem dodanie niewielkich ilości tłuszczu do codziennego jadłospisu może ochronić przed kamicą w czasie stosowania bardzo niskokalorycznej diety (np. dieta 900 kcal i 15-25 g tłuszczu na dobę).

W przypadku kamicy żółciowej zaleca się dietę łatwo strawną z ograniczeniem tłuszczów. Dieta jest czynnikiem wspomagającym leczenie farmakologiczne i łagodzącym nieprzyjemne objawy choroby. Chroni narządy przez zmniejszenie ich aktywności wydzielniczej.

Zasady diety:

ograniczyć pokarmy powodujące silne skurcze pęcherzyka żółciowego, np. tłuszcze podgrzane do wysokiej temperatury, tłuste mięsa, żółtka jaj; główne źródła tłuszczu to: mleko o obniżonej zawartości tłuszczu, chude mięso i wędlina, niewielka ilość masła dodawanego do pieczywa, wprowadzić do codziennego jadłospisu surówki z warzyw i owoców wzbogacone o otręby, pszenne kiełki i zarodki, stosować różnorodne sposoby przygotowywania potraw: gotować w wodzie lub na parze, dusić bez uprzedniego obsmażania, piec w folii lub specjalnym rękawie spożywać 4–5 niewielkich posiłków o jednakowych porach dnia.

Przykład diety lekkostrawnej z ograniczeniem tłuszczów

Śniadanie

– zupa mleczna z kaszą manną

– pieczywo pszenne

– marmolada

– jabłko pieczone

– kawa zbożowa z mlekiem

II Śniadanie

– kanapka z chudą wędliną na liściu sałaty

– sok owocowo-warzywny

Obiad

– zupa jarzynowa z lanym ciastem na białkach

– bitki cielęce

– ziemniaki gotowane

– buraczki

– woda niegazowana

Podwieczorek

– galaretka mleczna

– biszkopt na białkach

Kolacja

– risotto z ryżu i warzyw

– herbata owocowa

[Głosów:0    Średnia:0/5]

One thought on “Złogi żółciowe – kamica a właściwa dieta

  1. Doskonale opisany temat. Ciekawi mnie więcej informacji na ten temat. Pozdrawiam autora.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *